Door de ogen van Fred Byrman: Havenbeveiliging 2024

In dit blog gaan we het hebben over havenbeveiliging, inclusief de beveiliging van havenfaciliteiten en de interactie met schepen die in de haven liggen. Havenfaciliteiten beslaan een breed scala aan bedrijven en handelen een grote variëteit aan ladingtypen af. Van erts, kolen, olie en cement tot container, rollende lading (RoRo) en passagiers. Goederen die in de haven geladen of gelost worden komen van alle kanten, van andere Europese havens tot Midden-Amerika of China. Het is een internationale activiteit, want schepen en havenfaciliteiten komen samen op de Europese buitengrens. Of goederen en mensen nu via Schiphol of een Nederlandse zeehaven Europa binnenkomen, maakt niet uit. Havenbeveiliging is dan ook anders dan de beveiliging van een kantoorgebouw in een willekeurige gemeente.

In de meer dan 40 jaar in de beveiliging heb ik verschillende functies gehad; centralist, mobiel surveillant, objectbeveiliger, coördinator, projectsupervisor en operationeel manager. Ik heb veel grote projecten opgezet en geleid, zoals de beveiliging van twee grote spoorprojecten tijdens de bouwfase en een grote zeehavenlocatie voor en tijdens de afbouw. Van mijn 40 jaar ervaring heb ik mij 20 jaar met havenbeveiliging beziggehouden. Nog voor de Europese invoering van de ISPS-code, een internationale set van regels aangaande beveiliging van schepen en havenfaciliteiten, was ik al bezig met havenbeveiliging. Dankzij een project voor een Amerikaanse oliemaatschappij in Rotterdam, in 2003, werd ik bewust van de ISPS-code. De code was al een jaar eerder in de Verenigde Staten geïmplementeerd, dus de opdrachtgever was al bekend met de eisen.

De grensbewaking op luchthavens wordt grotendeels uitgevoerd door de Koninklijke Marechaussee (KMar). Op havenfaciliteiten is de grensbewaking voornamelijk in handen van particuliere beveiligingsorganisaties die worden ingehuurd door de havenondernemingen. De inzet van particuliere beveiligers vloeit voort uit enerzijds de havenbeveiligingswet (Hbw) en de bovenliggende EU-wetgeving (EU-verordening 725/2004) en anderzijds de Wet particuliere beveiligingsorganisaties en recherchebureaus (Wpbr). Deze scheiding van taken heeft een aantal voordelen, maar ook een aantal uitdagingen.

Een van de belangrijkste uitdagingen is de samenwerking tussen de publieke en private partijen. De Wpbr stelt kwaliteits- en integriteitseisen aan particuliere beveiligingsorganisaties. Dit is belangrijk, omdat criminele organisaties via havenlocaties grote hoeveelheden drugs proberen de EU binnen te smokkelen. Zowel medewerkers van de havenbedrijven zelf als beveiligers worden door bendes benaderd om de illegale invoer van drugs mogelijk te maken.

Een goede samenwerking tussen de PFSO, de beveiliging en de overheidsdiensten is essentieel om de grensbewaking op havenfaciliteiten te verbeteren. De meest voor de hand liggende diensten zijn de havenautoriteiten, de douane en de politie.

Bedrijven en overheidsdiensten moeten de samenwerking tussen publieke en private partijen op havenfaciliteiten verbeteren. Dit kan door het volgende te doen:

• De negatieve associatie met autoriteiten bij ondernemers wegnemen.
• Regelmatig contact leggen tussen de PFSO, de beveiliging en de overheidsdiensten.
• Informatie uitwisselen om zaken zichtbaar te maken die anders verborgen zouden blijven.

Bedrijven en overheidsdiensten kunnen samenwerken om de grensbewaking op havenfaciliteiten te verbeteren. Dit is belangrijk om de veiligheid van de EU te waarborgen.

Als ISPS-specialist heb ik de afgelopen jaren veel risicobeoordelingen uitgevoerd bij havenfaciliteiten. Een goede risicobeoordeling is essentieel voor de veiligheid van een havenfaciliteit. Deze beoordeling helpt om de risico’s op drugssmokkel, terrorisme en andere vormen van criminaliteit in kaart te brengen. De uitkomsten van deze beoordeling worden gebruikt om een beveiligingsplan op te stellen.

Zoals ik eerder heb benadrukt is een goede samenwerking tussen de havenautoriteiten en de havenonderneming essentieel. De havenautoriteiten hebben expertise op het gebied van veiligheid en kunnen de havenonderneming helpen om de risico’s op een juiste manier in kaart te brengen. De havenonderneming heeft kennis van de specifieke situatie van de havenfaciliteit en kan de havenautoriteiten helpen om deze kennis te vertalen naar concrete maatregelen. Deze samenwerking begint bij het delen van informatie. In mijn ervaring is het belangrijk dat deze samenwerking ook persoonlijk is. De mensen die bij de risicobeoordeling betrokken zijn, moeten elkaar vertrouwen en respecteren. Alleen dan kunnen zij open en eerlijk met elkaar communiceren en de beste resultaten bereiken.

Havenondernemingen en havenautoriteiten moeten samenwerken om de risico’s op drugssmokkel, terrorisme en andere vormen van criminaliteit in havenfaciliteiten te verminderen. Door samen te werken kunnen zij de veiligheid van de havenfaciliteiten en van de medewerkers die daar werken vergroten.

Intern kunnen bedrijven veel doen om de veiligheid te vergroten. Een van de belangrijkste dingen is training en voorlichting. Training en voorlichting moeten gericht zijn op de dreigingen waaraan medewerkers worden blootgesteld. Denk aan Phishing, SMiShing, valse ID’s en documenten, social engineering en ronselmethoden. Social engineering is een techniek waarbij criminelen proberen om mensen te misleiden door middel van een goed verhaal. Dit kan zowel online als offline gebeuren. Een beveiliger die niet goed is voorbereid, is hier kwetsbaar voor.

Helaas worden beveiligers bij veel bedrijven nog steeds gezien als een noodzakelijk kwaad. Ze worden vaak slecht ondersteund en hun beslissingen worden niet altijd gerespecteerd. Als een beveiliger iemand niet toe wil laten, maar de opdrachtgever wil dat wel, wordt de beveiliger vaak gedwongen om de persoon toch door te laten. Dit leidt tot frustratie bij de beveiliger en kan de veiligheid in gevaar brengen. Bedrijven moeten hun medewerkers bewust maken van de dreigingen waaraan zij worden blootgesteld. Ook moeten ze hun beveiligers ondersteunen en respectvol behandelen. Alleen dan kunnen bedrijven de veiligheid op de werkvloer op een effectieve manier vergroten.

In een havenfaciliteit wordt veel informatie gegenereerd. Deze informatie kan van waarde zijn voor de veiligheid van de havenfaciliteit. Daarom is het belangrijk om deze informatie goed te delen.

Informatie kan worden gegenereerd door systemen, maar ook door mensen. Het is belangrijk om duidelijk te maken waar mensen op moeten letten en hoe en waar informatie kan worden gemeld. Dergelijke informatie biedt aanknopingspunten voor constante verbetering, ook een term uit ‘ISO-land’. De ISPS-code biedt zelf ook voldoende aanknopingspunten, waaruit blijkt dat het bedoeld is als een managementsysteem en niet slechts als een set van regels op grond waarvan een beveiligingsplan kan worden opgesteld. De ISPS-code omschrijft een PFSP als een plan dat de toepassing moet verzekeren van de maatregelen ter bescherming van de havenfaciliteit, schepen, personen, vracht, vrachttransporteenheden en scheepsvoorraden. Ook tegen de gevaren van een veiligheidsincident. Om die ‘toepassing te verzekeren’ zal op de toepassing toegezien moeten worden.

Volgens de ISPS-code dient de PFSO te borgen dat er inspecties, evaluaties en audits plaatsvinden. Veiligheidsincidenten dienen geëvalueerd te worden om de onderliggende oorzaken te achterhalen en zij dienen gemeld te worden bij het bevoegd gezag. Veel incidenten blijven echter onopgemerkt en ongemeld. Het vergaren van data kan worden gebruikt om de veiligheid van de havenfaciliteit te verbeteren. Denk bijvoorbeeld aan het identificeren van zwakke plekken in de beveiliging of het opsporen van criminelen.

Havenbeveiliging is een eis vanuit de ISPS-code, maar is ook belangrijk voor de veiligheid van medewerkers en de continuïteit van het bedrijf. Tegelijkertijd begrijpen wij dat dit voor een ondernemer het minst ‘belangrijk’ argument is, maar wel een feit. Goede havenbeveiliging werkt als een beschermende schil waarbinnen de ondernemer zich kan bezighouden met waar hij goed in is. Goede havenbeveiliging is een investering die zich terugverdient. Een goed beveiligingsbeleid en -team zorgen voor een reductie van risico’s, verstoringen en dreigingen voor medewerkers. Dit geeft de ondernemer rust en zekerheid, zodat hij zich kan focussen op zijn core business.

Dit verlangt ook een goed team “to-start-with”. Een dergelijk team is samengesteld uit gecertificeerde en ervaren beveiligers en een gecertificeerde PFSO. Sinds geruime tijd bestaan verschillende opleidingen voor havenbeveiliging en PFSO. Wij geloven in de opleidingen die de leerstof voor havenbeveiligers en voor PFSO’s combineren om zo havenbeveiligers+ op te leiden. We hebben het dan over een lesboek van 385 pagina’s en een examen van 40 vragen. Omdat de havenbeveiligers in opleiding ook kennis nemen van de stof die eigenlijk alleen verplicht is voor de PFSO, ontstaat er veel begrip voor de noodzaak van de maatregelen en de PFSO krijgt beter inzicht in de taken en werkwijzen van de beveiligers als deze uitvoering moet geven aan de maatregelen zoals ze in het PFSP staan. En daarmee eindigt het niet.

Frequent halen onze havenbeveiligers de benodigde certificaten door verschillende toolboxen te volgen. Voorbeelden van de afgelopen twee jaar zijn predictive profiling, gevaarlijke stoffen en cyber security. Alle teamleiders en coördinatoren die nauw betrokken zijn bij de beveiliging van het object treden op als plaatsvervangend PFSO. Hij of zij schrijft de objectinstructies, helpt bij het organiseren en uitvoeren van de onder de ISPS-code verplichte oefeningen en onderhoudt, met toestemming van de opdrachtgever, contacten met politie en douane.

Op 1 januari 2024 heeft de beveiligingsbranche afscheid genomen van de erkenningsregeling die organisaties de mogelijkheid bood beveiligers op te leiden voor het certificaat havenbeveiliger. Aan deze wetswijziging is jaren gewerkt en de SVPB heeft samen met de vrijwilligers, die zitting hadden in de diverse commissies en werkgroepen, veel tijd geïnvesteerd om van de nieuwe examens een succes te maken. Op basis van de herziene eisen is nieuwe lesstof ontwikkeld, zoals vanouds in een gecombineerd boek. Het boek zelf voorziet in meer dan 200 vragen om mee te oefenen. De lesstof is inhoudelijk niet veel gewijzigd hierdoor blijft het oude boek bruikbaar. De herziene lesstof sluit beter aan bij de nieuwe eisen. Met de kennis van de oude en de herziene lesstof worden alle havenbeveiligers en PFSO’s in de gelegenheid gesteld om het nieuwe examen positief af te sluiten.

Voor de gecertificeerde havenbeveilgers en PFSO’s is er een overgangstermijn bepaald. De overgangstermijnen zijn als volgt:

• PFSO’s die formeel als zodanig staan geregistreerd voor een havenfaciliteit dienen in bezit te zijn van een certificaat ten bewijze dat ze een passende opleiding hebben gevolgd. Hiermee wordt voldaan aan artikel 18.1 uit deel A van de ISPS-code (hierna genoteerd als A/18.1). Dit kan elk certificaat zijn, zoals van STC, NOVA of SERIS, maar….. voor 1 juli 2025 dienen zij te beschikken over het SVPB certificaat PFSO. Dit betekent dus dat zij die formeel als PFSO actief willen blijven zich ruim op tijd voor dit examen aan dienen te melden. De oude certificaten zijn per 1 juli 2025 niet meer voldoende om als PFSO actief te mogen zijn. Er is nog geen herhalingsverplichting voor de PFSO, maar houdt er rekening mee dat die ook binnen enkele jaren gaat komen.
• Voor de havenbeveiliger is de wijziging vergelijkbaar. Vanaf 1 januari 2024 kunnen opleiders zoals STC en NOVA en SERIS de HB-opleiding blijven aanbieden. De deelnemer moet vervolgens bij de SVPB worden aangemeld voor het HB-examen, omdat voor nieuwe Havenbeveiligers per 1 januari 2024 het SVPB HB-certificaat verplicht is. Havenbeveiligers, dus zij die al in het bezit zijn van een certificaat HB, moeten in de toekomst ook het SVPB-examen afleggen. Hiervoor is een overgangstermijn afgesproken die afhankelijk is van de ouderdom van het huidige certificaat. Dit oude certificaat moet dan voor 30 september 2024 bij de SVPB geregistreerd worden, zodat het in het SVPB-diplomaregister kan worden bijgeschreven. Hierbij moet worden voldaan aan de eisen zoals gesteld in artikel 2 van de Havenbeveiligingsregeling. Uit een oud certificaat Havenbeveiliger moet duidelijk blijken dat het om een certificaat Havenbeveiliger gaat. Op dit certificaat staat aangegeven wanneer het is behaald en het moet zijn voorzien van voorletters, achternaam en geboortedatum van de houder, die tevens de verzoeker tot registratie is. Indien hieraan wordt voldaan en het oude certificaat is geregistreerd gelden de volgende termijn:

De schrijver van dit blog Fred Byrman heeft ruim 40 jaar ervaring in de beveiliging. Hij werkt als gastdocent voor enkele onderwijsinstellingen in Nederland en België, treed op als plaatsvervangend PFSO voor diverse bedrijven in de Rotterdamse en Amsterdamse haven en is sr. consultant havenbeveiliging bij SERIS. Hij heeft voor vele havenfaciliteiten het PFSP (Port Facility Security Plan) geschreven en in België voert hij namens een Belgische RSO (Recognised Security Organisation) ISPS risicobeoordelingen uit. Wil jij meer weten over havenbeveiliging op het gebied van wetgeving, opleiding, training en praktische uitvoering? Neem dan via de onderstaande button contact met ons op.